Opłacalność fotowoltaiki w 2025 r.

Obecnie w Polsce jest ponad 1,5 mln mikroinstalacji fotowoltaicznych. Oprócz oszczędności na rachunkach za energię elektryczną, panele słoneczne mogą również przynosić zyski, które sprzedawca prądu przeleje na Twój rachunek. Panele fotowoltaiczne wytwarzają prąd również w pochmurne dni, gdy pogoda jest szara i ponura. Instalacja fotowoltaiczna kosztuje średnio ok 29.000 zł, więc warto wiedzieć, czy się opłaca.

Poniżej wyjaśniamy jakie są korzyści finansowe z fotowoltaiki i jak je policzyć.

Dlaczego fotowoltaika nadal się opłaca: rosnące koszty energii elektrycznej

Ostatnie lata spowodowały zmianę nie tylko systemu rozliczeń w fotowoltaice, ale również znaczny wzrost cen prądu. Największa korzyść finansowa z instalacji PV jest związana z wysokimi cenami prądu – dzięki instalacji fotowoltaicznej, unikasz zakupu części prądu w elektrowni. Każda zaoszczędzona kilowatogodzina (kWh) prądu kosztuje obecnie ponad 1 zł.

Dodatkowo, jeżeli założyłeś instalację PV po 1 lipca 2024 r., cena sprzedaży energii z fotowoltaiki zmienia się w zależności od pory roku, dnia tygodnia a nawet w zależności od pory dnia. Z tego powodu opłacalność fotowoltaiki jest trudniejsza do oszacowania, niż dawniej.

Zmniejszenie poboru prądu z elektrowni oraz sprzedaż prądu z fotowoltaiki to dwa źródła zysków instalacji fotowoltaicznej.

Net billing, czyli system rozliczeń w fotowoltaice – poprzez okresowo bardzo niskie ceny sprzedaży energii z fotowoltaiki (średnio ok. 0,3 zł/kWh) – stara się zachęcić do zużywania jak największej ilości energii od razu po jej wytworzeniu, zamiast wprowadzać ją do sieci. Ponieważ ceny zakupu prądu są wysokie (pow. 1 zł/kWh), zużywanie jak największej ilości prądu od razu po jego wytworzeniu jest najbardziej opłacalne. Zużywanie prądu z instalacji PV, od razu po wytworzeniu nazywa się autokonsumpcją.

Nawet jeśli opłacalność fotowoltaiki nie jest już tak wysoka jak dawniej, odpowiednio dobrana instalacja fotowoltaiczna nadal może przynieść znaczące oszczędności w rachunkach za prąd. Większość prosumentów wykorzystuje około 20 – 30% prądu z fotowoltaiki w formie autokonsumpcji, a pozostałe 70 – 80% przesyła do sieci. Im większa autokonsumpcja prądu z fotowoltaiki, tym większe oszczędności.

Opłacalność fotowoltaiki 2025

Okres zwrotu inwestycji w instalację fotowoltaiczną, bez dotacji i ulgi podatkowej, wynosi ok. 9 lat. Inwestycja w instalację PV z magazynem energii wydłuża okres spłaty do ok. 12 lat. Aczkolwiek korzyści z posiadania magazynu energii można zwiększyć poprzez odpowiednie zarządzanie energią i skrócić ten czas.

Okres zwrotu fotowoltaiki w ramach programu Mój Prąd 6.0 oraz z wykorzystaniem ulgi termomodernizacyjnej ulega skróceniu do ok. 5,5 roku

Liczby te dotyczą instalacji fotowoltaicznej 5 kW ze 100% pokryciem zapotrzebowania na energię elektryczną (tzn. instalacja PV produkuje rocznie mniej więcej tyle energii w kWh, ile wynosi zużycie w domu), czyli produkującym ok 5.000 kWh rocznie. Przyjęta cena poboru prądu to 1 zł/kWh, natomiast cena sprzedaży energii z fotowoltaiki to 0,3 zł/kWh.

Jak zwiększyć opłacalność fotowoltaiki?

Montaż instalacji fotowoltaicznej sam w sobie generuje oszczędności na rachunkach za prąd. Jednak można te oszczędności zwiększyć stosując kilka prostych metod.

Fundament opłacalności fotowoltaiki: autokonsumpcja

Jeśli gromadzenie energii w magazynie energii nie wchodzi w grę, wówczas najważniejsza jest autokonsumpcja bieżącej produkcji, aby ograniczyć jej sprzedaż po bardzo niskich cenach.

Jedną ze stosunkowo prostych sztuczek jest przesunięcie zużycia energii elektrycznej, aby lepiej dopasować ją do produkcji energii z fotowoltaiki.

Jak pokazano na powyższym wykresie, produkcja energii słonecznej (na zielono) w Polsce zazwyczaj osiąga szczyt między godziną 11.00 a godziną 13.00. Jeśli jesteś w domu lub masz możliwość sterowania zdalnie urządzeniami (czasami wystarczy nastawić godzinę uruchomienia urządzenia), możesz przesunąć swoje zużycie prądu (kolor czerwony) na ten okres:

• uruchomić klimatyzator,
• włączyć pralkę,
• ugotować posiłek,
• włączyć zmywarkę, itp.

W ten sposób, pralka jest zasilana prądem z fotowoltaiki i nie pobierasz prądu z sieci.

Załóżmy, że potrzeba 2 kWh, aby zrobić pranie. Włączając pralkę w ciągu dnia, gdy świeci słońce, dzięki fotowoltaice pralka jest zasilana z instalacji PV i można powiedzieć, że prąd jest za darmo. Uruchamiając pralkę wieczorem, zużywasz 2 kWh pobierając prąd z sieci i płacąc 2 zł (2 x 1 zł/kWh).Za prąd z fotowoltaiki, który sprzedałeś w ciągu dnia (zamiast wykorzystać na pranie), otrzymujesz 60 gr (2 x 0,3 zł/kWh). Czyli, robiąc pranie wieczorem płacisz 1,4 zł (2 zł pobór prądu minus 0,6 zł otrzymane za sprzedany prąd).

Natomiast pranie w ciągu dnia, gdy świeci słońce, kosztuje 0,6 zł (2 x 0,3 zł/kWh) – jest to wartość prądu, którą sprzedałbyś, gdyby pralka nie była włączona.

Montaż paneli PV na południowo-zachodniej stronie dachu

Innym sposobem na lepsze dostosowanie produkcji i zużycia energii elektrycznej jest montaż paneli fotowoltaicznych w takim kierunku, aby produkcja energii była większa po południu.

Ludowa mądrość mówi, że najlepszym kierunkiem dla paneli słonecznych jest południe. ALE, przesunięcie kierunku paneli solarnych może pomóc w przesunięciu produkcji na wcześniejsze lub późniejsze godziny w ciągu dnia.

Jeśli więc maksymalne zużycie prądu w domu przypada na godziny 17:00-18:00, umieszczenie paneli na południowo-zachodniej stronie dachu może przesunąć większą część produkcji na ten czas.

Taka zmiana może pomóc na dwa sposoby. Po pierwsze, poprzez zwiększenie ceny sprzedaży energii z fotowoltaiki (jak już mówiliśmy, ceny sprzedaży w systemie net-billing zależą od pory dnia, a po południu ceny są wyższe). Po drugie, poprzez unikanie kupowania drogiego prądu z elektrowni.

Zmiana kierunku paneli PV nie oznacza „kręcenia” domem, aby ustawić odpowiednio dach. Wiele domów posiada np. dachy kopertowe. Wystarczy zamontować kilka modułów PV w kierunku np. zachodnim, zamiast wszystkie w kierunku południowym – rezultat będzie taki sam.

Zmniejsz rozmiar instalacji PV do 80% rocznego zużycia energii.

Ta kolejna wskazówka wydaje się sprzeczna z intuicją, ale dogłębna analiza stawek eksportowych w net-billing przeprowadzona przez Akademię Fotowoltaiki wykazała, że instalacja fotowoltaiczna, dobrana tak, aby pokryć 80% rocznego zużycia energii elektrycznej, może zapewnić większe oszczędności niż system dobrany tak, aby pokryć 100% zużycia.

Podobnie jak już mówiliśmy wcześniej, fundamentem tej koncepcji jest wykorzystanie jak największej ilości energii z fotowoltaiki w postaci autokonsumpcji, aby uniknąć poboru drogiego prądu.

Przy systemie mniejszym niż roczne zapotrzebowanie (kolor niebieski) większa część produkcji energii z instalacji fotowoltaicznej jest wykorzystywana w formie autokonsumpcji, jak pokazano na powyższym wykresie. Powoduje to skrócenie okresu spłaty inwestycji.

Połączenie wszystkich trzech strategii – przesunięcia czasu zużywania prądu, dopasowania produkcji energii na wcześniejsze lub późniejsze godziny i zwymiarowania instalacji PV do 80% pokrycia zużycia – może jeszcze bardziej zwiększyć korzyści w zakresie oszczędności.

Opłacalność fotowoltaiki – przykład z życia

To czy fotowoltaika się opłaca, najlepiej pokazać na przykładach, czyli pokazujemy rachunki za prąd aby każdy mógł samodzielnie ocenić, jaka jest opłacalność fotowoltaiki.

Instalacja fotowoltaiczna 10 kW bez magazynu energii, uruchomiona 19 czerwca 2024 r. wyprodukowała do końca 2024 roku 5.471 kWh, z czego 4.741 kWh zostało sprzedane do sieci, a 730 kWh zostało wykorzystane w domu jako autokonsumpcja energii z fotowoltaiki. Faktura za prąd za ten okres przedstawia się następująco:

Jak to się przekłada na opłacalność:

Z faktury dowiadujemy się, że prosument sprzedał do sieci 4.741 kWh po cenach RCEm, czyli cenie miesięcznej, co przyniosło 1.302,25 zł.

Ponieważ instalacja PV wyprodukowała w tym okresie 5.471 kWh, oznacza to, iż 730 kWh zostało zużyte na bieżąco. Cena prądu w 2024 r. wynosiła 0,98 zł / kWh (bez kosztów stałych), więc oszczędności z autokonsumpcji prądu z fotowoltaiki wyniosły:

730 kWh x 0,98 zł / kWh = 716 zł

A zatem łącznie instalacja PV zaoszczędziła 1.302 zł + 716 zł = 2.018 zł

Czyli, w ciągu 6 miesięcy i niespełna dwóch tygodni (196 dni), oszczędności na rachunkach za prąd wyniosły 2.018 zł.

Instalacja kosztowała 29.400 zł., prosument skorzystał z dotacji Mój Prąd w wysokości 6.000 zł, oraz 12% ulgi podatkowej, czyli kalkulacja przedstawia się następująco:

29.400 zł – 6.000 zł – (29.400 zł – 6.000 zł) x 0,12 = 20.592 zł

A zatem, po odliczeniu dotacji z programu Mój Prąd, oraz po odliczeniu ulgi termomodernizacyjnej, prosument zapłacił 20.592 zł.

Zakładając, podobne w pierwszej połowie roku oszczędności podobne do tych z drugiej połowy roku, całkowite oszczędności w 2024 r. wyniosłyby 3.758 zł (niespełna dwa razy więcej niż 2.018 zł).

Aby policzyć w ile lat zwróci się inwestycja w fotowoltaikę, dzielimy 20.592 zł / 3.758 zł. Wynik to 5,5 roku.

Czy to się opłaca, czy nie, każdy musi sam ocenić.

Warto zwrócić tutaj uwagę na rolę autokonsumpcji prądu z fotowoltaiki. W powyższym przykładzie instalacja PV wyprodukowała 5.471 kWh, z czego zaledwie 730 kWh zostało wykorzystane na bieżąco, w formie autokonsumpcji. Oznacza to bardzo niski poziom – zaledwie 13 procent.

Na ogół poziom autokonsumpcji wynosi pomiędzy 15% a 20%. Gdyby w powyższym przykładzie autokonsumpcja wyniosła 20%, wówczas:

– prąd zużyty na bieżąco: 1.094 kWh – oszczędność 1.072 zł,
– prąd sprzedany do sieci: 4.377 kWh – oszczędność 1.202 zł

łączne oszczędności od 19 czerwca do 31 grudnia 2024 r. wyniosłyby 2.275 zł, a przeliczone na cały rok osiągnęłyby 4.236 zł. Okres spłaty uległby wówczas skróceniu do niespełna 5 lat.

Podsumowując zatem, czy okres spłaty za fotowoltaikę w okolicach 5 lat oznacza, ze fotowoltaika się opłaca? Odpowiedź należy do Ciebie.

Podsumowanie

• Okres spłaty inwestycji w instalację fotowoltaiczną to ok 5 lat, z uwzględnieniem dotacji i ulgi podatkowej.
• Aby instalacja PV szybko się spłaciła, potrzebna jest wysoka autokonsumpcja.
• Magazyn energii zwiększa autokonsumpcję, ale wydłuża okres spłaty fotowoltaiki

Autor: Ryszard Jesionowski