Net-billing zasady rozliczania

Po zamontowaniu mikroinstalacji fotowoltaicznej produkujemy własny prąd. Część tej produkcji zostanie zużyta od razu w domu lub w biurze (autokonsumpcja), a część zostanie sprzedana do sieci. Sprzedaż energii elektrycznej do sieci jest rozliczana wg. zasad zwanych net-billingiem. Jakie to są zasady i na co zwrócić uwagę dokonując rozliczeń, wyjaśniamy poniżej.

System rozliczeń net-billing jest znacznie bardziej skomplikowany niż stosowany wcześniej net-metering. Wyliczenie opłacalności inwestycji w fotowoltaikę jest w tym systemie bardzo trudne, ponieważ nie znamy cen po jakich będzie odbywać się sprzedaż nadwyżki prądu z fotowoltaiki.

Można tę niepewność zmniejszyć na dwa sposoby:

• dobierając wielkość instalacji PV w taki sposób, aby autokonsumpcja stanowiła jej dużą część; w takiej sytuacji moc instalacji powinna być stosunkowo niewielka w stosunku do zapotrzebowania, albo
• montując magazyn energii o odpowiedniej pojemności oraz mocy – wówczas moc instalacji może być większa i jej produkcja może pokrywać roczne zapotrzebowanie na prąd w domu (czytaj Jak dobrać wielkość magazynu energii).

W każdym jednak przypadku warto mieć świadomość tego, w jaki sposób funkcjonuje system rozliczeń. Poniżej wymieniamy elementy rozliczenia net-billing, o których lepiej wiedzieć przed montażem instalacji PV.

Sprzedaż prądu z PV pokrywa jedynie koszt zakupu prądu, nie pokrywa dystrybucji

Środki uzyskane ze sprzedaży energii elektrycznej z mikroinstalacji PV do sieci i zgromadzone na koncie prosumenta, można wykorzystać tylko i wyłącznie na obniżenie rachunków za sprzedaż energii elektrycznej. Środki uzyskane ze sprzedaży prądu z fotowoltaiki, nawet jeśli przekroczą wartość energii elektrycznej pobranej, to nie można ich przeznaczyć na pokrycie kosztów dystrybucji oraz kosztów stałych.

Sprzedaż prądu z PV w cenie brutto i zakup prądu w cenie brutto

Nowelizacja ustawy o OZE (z 27 listopada 2024 r.) zwiększa wartość energii wprowadzonej do sieci o współczynnik 1,23, czyli odpowiednik podatku VAT. Dotychczas wartość sprzedaży energii elektrycznej z fotowoltaiki była rozliczana w cenie netto, natomiast zakup prądu z elektrowni był rozliczany w cenie brutto. Obecnie rozliczenie wygląda następująco:

Przykład. W ciągu miesiąca prosument wyeksportował energię elektryczną o wartości 200 zł – wyliczona jako ilość sprzedanych kWh x cena RCE lub RCEm (cena odsprzedaży prądu z fotowoltaiki). Tę wartość powiększamy o 23%, czyli łącznie wartość sprzedaży prądu z PV wyniesie 246 zł.
Załóżmy, że w tym samym okresie, prosument pobrał prąd za 300 zł brutto.
Rozliczenie wygląda obecnie następująco:
300 zł (prąd pobrany) – 246 zł (prąd sprzedany) = 54 zł
Prosument musi dopłacić 54 zł za zakup prądu w tym okresie (wartość prądu pobranego była większa, niż wartość prądu sprzedanego.

Przed zmianą ustawy, rozliczenie wyglądało następująco:

300 zł (prąd pobrany w cenie brutto) – 200 zł (prąd sprzedany w cenie netto) = 100 zł

Przed zmianą ustawy, prosument dopłacał 100 zł do zakupu prądu.

Przesunięcie depozytu prosumenckiego o miesiąc

Przesunięcie depozytu na kolejny miesiąc. Jeżeli depozyt zostanie naliczony za sprzedaż energii w danym miesiącu, to zostanie on przypisany do konta prosumenckiego w miesiącu następnym.

Przykład. Montujemy instalację w marcu i w tym samym miesiącu sprzedajemy prąd do sieci o wartości 500 zł. Jednocześnie w tym samym miesiącu kupujemy prąd o wartości 200 zł. Za ten okres prosument zapłaci 200 zł, ponieważ depozyt w kwocie 500 zł zostanie rozliczony dopiero w kolejnym miesiącu.

Depozyt prosumencki nie może być rozliczany wstecznie

Depozyt nie może obniżyć kosztu zakupu energii w miesiącach przed jego zaksięgowaniem. W związku z tym, iż jak pisaliśmy w poprzednim punkcie, księgowanie depozytu następuje w miesiącu kolejnym po rozpoczęciu sprzedaży prądu z fotowoltaiki do sieci, dopiero od miesiąca w którym zostanie on zaksięgowany na koncie prosumenckim, będzie można go rozliczać. Nie można natomiast rozliczyć depozytu wstecznie.

Wybór okresu rozliczeniowego, np. rocznego nie ma w tym przypadku znaczenia. Jeżeli zatem instalacja fotowoltaiczna zostanie uruchomiona na wiosnę, to nie będzie można wstecznie rozliczyć prądu pobranego zimą i pokryć kosztów jego zakupu sprzedażą prądu z PV.

Energia elektryczna z PV sprzedana do sieci musi zostać rozliczona w ciągu 12 miesięcy

Prosument ma maksymalnie 12 miesięcy na rozliczenie depozytu od momentu jego zaksięgowania na koncie prosumenckim.

Przykład. Prosument sprzedał do sieci energię elektryczną w marcu. Energia ta zostanie zaksięgowana w kwietniu. Może ona zostać rozliczona od 1 kwietnia do 31 marca kolejnego roku.

Środki z depozytu prosumenckiego niewykorzystane w ciągu 12 miesięcy, można wykorzystać w postaci przelewu na rachunek bankowy. Jednak limit wynosi 20% wartości energii wprowadzonej do sieci.

Wysokość zwracanej nadpłaty nie może przekroczyć 20% lub 30% wartości energii elektrycznej

Ustawa o OZE w artykule 4. ustęp 11 mówi: wysokość zwracanej nadpłaty nie może przekroczyć dwudziestu procent wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w miesiącu kalendarzowym, którego dotyczy zwrot nadpłaty. Wcześniej ustawa mówi również, że jeżeli prosument nie wykorzysta zgromadzonych środków w ciągu 12 miesięcy, to zgromadzone środki stanowią nadpłatę, która jest zwracana prosumentowi.

Zgodnie z najnowszą nowelizacją ustawy o OZE (z 28 grudnia 2024 r.) prosumenci mogą wybrać, czy chcą sprzedawać energię elektryczną z instalacji PV po cenie RCEm (miesięczna rynkowa cena energii – jest to średnia cena sprzedaży prądu z instalacji PV wyliczana dla każdego miesiąca osobno), czy po cenie RCE (rynkowa cena energii, zwana godzinową, ponieważ ceny ulegają zmianie co godzinę).

Wybierając rozliczanie się wg ceny średniej dla całego miesiąca (RCEm) można uzyskać zwrot 20% wartości niewykorzystanej energii elektrycznej wprowadzonej do sieci, natomiast wybierając RCE, można odzyskać zwrot 30% wartości niewykorzystanej energii elektrycznej.

Warto przy tym mieć na uwadze, że decydując się na rozliczanie godzinowe, nie będzie później można zmienić rozliczania na miesięczne.

Czasami można się spotkać z informacjami iż przysługuje do zwrotu 20% (lub 30%) nadwyżki produkcji nad poborem prądu, jednak jest to błędna interpretacja ustawy.

Przykład 1. Jeżeli w ciągu roku wartość energii pobranej wyniosła 4.000 zł, a wartość energii sprzedanej z fotowoltaiki wyniosła 5.000 zł, wówczas nadpłata do zwrotu wyniesie 1.000 zł (5.000 zł x 20%).

Przykład 2. Jeżeli w ciągu roku wartość energii pobranej wyniosła 4.000 zł, a wartość energii sprzedanej z fotowoltaiki wyniosła 10.000 zł, wówczas nadpłata do zwrotu wyniesie 2.000 zł (10.000 zł x 20%).

Depozyt prosumencki jest rozliczany w ten sposób, że najpierw rozliczana jest najstarsza sprzedaż prądu z PV, co spowoduje, że pierwsze wypłaty mogą pojawić się dopiero po latach. Będą to wpływy liczone nie rok do roku, ale miesiąc do miesiąca.

Przykład. Instalacja została uruchomiona 1 stycznia 2020 r. Dla uproszczenia przyjmijmy, że każdego miesiąca fotowoltaika eksportuje energię elektryczną o wartości 500 zł, natomiast pobór prądu z sieci wynosi 400 zł /m-c, czyli uzyskujemy 100 zł nadwyżki miesięcznie. Z symulacji wynika, iż:

• w styczniu 2021 r. będzie rozliczany prąd z listopada 2020 r.,
• w styczniu 2022 r. rozliczany będzie prąd z września 2021 r.,
• w styczniu 2023 r. nastąpi rozliczenie energii sprzedanej w czerwcu 2022 r.
• w styczniu 2024 r. odbędzie się rozliczanie energii wprowadzonej do sieci w kwietniu 2023 r.
• w styczniu 2025 r. rozliczona zostanie energia ze stycznia 2024 r. i ze sprzedaży energii za 500 zł, będzie można uzyskać 20%, czyli 100 zł zwrotu.

Podsumowanie

• Rozliczenie w systemie net-billing jest dość skomplikowane.
• Kluczowym składnikiem rozliczenia w net-billing jest depozyt prosumencki.
• Czym większe zużycie własne, tym bardziej opłacalna jest fotowoltaika i tym łatwiej przeprowadzić miesięczna rozliczenia.